Problem stresu dotyczy każdego człowieka i powszechnie uważany jest za zjawisko szkodliwe. Postęp cywilizacji sprawił że żyjemy dłużej i wygodniej ale płacimy za to bardzo wysoką cenę. Zabieganie, rywalizacja , nadmiar obowiązków sprawia, że nie radzimy sobie , czujemy się coraz bardziej zagubieni i samotni. Problem ten dotyczy także naszych dzieci i wnuków. Podstawowa przyczyna stresu polega także na tym, że wymagania stojące przed człowiekiem są często na granicy jego możliwości, albo nawet są niemożliwe do spełnienia. Innymi słowy istotę stresu stanowi brak równowagi pomiędzy wymaganiami a możliwościami.
STRES to ogólny termin opisujący fizjologiczną i psychologiczną reakcję na bodziec wyprowadzający organizm ze stanu równowagi. Jego wpływ na organizm ludzki stał się ostatnio przedmiotem dużego zainteresowania i wielu badań naukowych. Wiele osób badających zjawisko stresu i jego wpływu na nasze życie doszło do wniosku , że jest to choroba cywilizacyjna- syndrom XXI wieku.
Każdy z nas spotkał się z pojęciem stresu i w mniejszym lub większym stopniu posiada wiedzę z tej dziedziny. Wszyscy również doświadczyliśmy sytuacji stresowych np. egzamin, narodziny dziecka a nawet święta. Można więc stwierdzić, że stres jest nierozłącznym towarzyszem życia.
Stres jest reakcją organizmu w odpowiedzi na wydarzenia, które zakłócają jego równowagę lub przekraczają zdolności do skutecznego radzenia sobie z nim. Te zaskakujące wydarzenia określamy jako stresory, które mogą różnić się pod względem ich oddziaływania. Najsłabsze z nich to zwykłe tzw. codzienne utrapienia, które nie są zbyt silne ale mogą sprawiać wiele problemów ze względu na swoją powszechność (korki w drodze do pracy, spóźnienia, hałas, przeludnienia, konflikty z przełożonymi).
Stres wcale nie musi się wiązać tylko z wydarzeniami negatywnymi. Wydarzenia pozytywne takie jak ślub, awans w pracy, spotkanie rodzinne czy zwykła randka to także silne stresory. Mogą mam dodawać energii, motywować, ekscytować i mobilizować do działania.
Stres umiarkowany zwiększa możliwość radzenia sobie z wymogami adaptacyjnymi otoczenia i określany jest jako podstawowy czynnik rozwoju psychicznego. Jest zjawiskiem bez którego nie poradzilibyśmy sobie z codziennymi wyzwaniami.
Niewielka ilość stresu jest wskazana, gdyż motywuje nas do szybszej i efektywniejszej pracy a dzięki jego mechanizmom sprawniej rozwiązujemy nowe zadania i zdobywamy nowe umiejętności.
Większość współczesnych stresorów dotyczy także naszych ambicji, relacji społecznych i postrzegania siebie. Jeśli jednak stres pojawia się często i utrzymuje zbyt długo to może działać na naszą niekorzyść i nam zaszkodzić.
Najwcześniejsze objawy stresu często bywają subtelne i niezauważalne. Uczucie lekkiego niepokoju, chandra, łatwość wpadania w irytację i złość oraz zmęczenie to pierwsze jego sygnały. Bardziej zauważalne objawy u każdego z nas mogą przebiegać inaczej. W zależności od tego jakiej sfery naszego życia dotyczą możemy zaobserwować różnorodne objawy takie jak:
- W sferze fizycznej: bóle i inne dolegliwości, biegunki lub zaparcia, zawroty głowy, nudności, wymioty, bóle w klatce piersiowej, szybkie bicie serca, częste przeziębienia, obniżenie odporności.
- W sferze poznawczej: problemy z pamięcią, dekoncentracja, rozbiegane myśli, niepokój, lęk, trudności z oceną sytuacji, postrzeganie jedynie negatywnych stron zdarzeń. w reakcji fizjologicznej organizmu..
- W sferze emocjonalnej: zły humor, ogólne niezadowolenie, drażliwość, nadmierne pobudzenie, brak zdolności do relaksu, odpoczynku, uczucie przytłoczenia, poczucie samotności i izolacji , depresja.
- Objawy behawioralne: zmniejszony lub zwiększony apetyt, bezsenność lub nadmiar snu, izolowanie się od innych, zaniedbywanie obowiązków, nadużywanie alkoholu, papierosów, narkotyków, nerwowe nawyki np. obgryzanie paznokci, uzależnienie od zakupów.
Organizm ludzki jest jednością psychosomatyczną, co oznacza, że sfera fizyczna i psychiczna wzajemnie na siebie oddziałują. To co myślimy, czujemy, wyobrażamy sobie, ma odpowiednik w reakcji fizjologicznej organizmu. Jeżeli wyobrazimy sobie smak cytryny to poczujemy wydzielanie śliny mimo braku cytryny w ustach, ponieważ nasz umysł nie potrafi dokładnie odróżnić tego, co prawdziwe, od tego co wyobrażone. Emocje, które przeżywamy mają wpływ na nasze ciało i na zdrowie a stres może wywoływać skutki natychmiastowe lub długotrwałe.
Przewlekły stres jest przyczyną wielu schorzeń somatycznych i psychicznych takich jak: choroby serca, układu krążenia, osłabienie układu odpornościowego, lęki, nerwice i depresja a zbyt silny traumatyczny może spowodować PTSD (ryzyko stresu pourazowego) oraz zaburzenia osobowości. Jeżeli w samą porę nie zwalczymy przyczyn, możemy spodziewać się wielu niepożądanych skutków.
Stres może powodować zwiększoną podatność na infekcje. Może stanowić główną przyczynę choroby a także nasilać objawy istniejących już chorób. Przykładem może być nadciśnienie samoistne, wrzody trawienne i wrzodziejące zapalenie okrężnicy. Osoby cierpiące na astmę zdają sobie sprawę z tego, że napięcia psychiczne mogą nasilić lub sprowokować duszności. Silne emocje powodują skurcz mięśni gładkich otaczających oskrzeliki, co prowadzi do trudności z wydychaniem powietrza. Sam atak wywołuje lęk i zwiększa zapotrzebowanie na tlen, wzmagając tym samym reakcję stresową.
Stres wpływa nie tylko na nasze zdrowie i emocje, ale również na jakość naszych relacji z otoczeniem. Napięcie, które towarzyszy sytuacji stresu, może powodować większą drażliwość i irytację. Zwiększa to prawdopodobieństwo zachowań agresywnych i działań mających na celu „wyładowanie się” – często ze szkodą dla bliskich.
Jeśli zauważycie u siebie czy swoich bliskich negatywne objawy stresu to wiedzcie, że ze stresem można walczyć i nie jesteście w tym osamotnieni. Warto udać się do specjalisty, który pomoże wam w rozładowaniu stresogennych napięć poprzez masaże, aromaterapię, techniki relaksacyjne czy coaching. Dzięki temu zostanie obniżone ryzyko zachorowania na wiele chorób i zwiększą się szanse na odzyskanie równowagi psychicznej.